اورشلیم پست: کدام دو شورای رقیب منتظر حکومت در ایران هستند؟
- پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ و قبل از اینکه وی ساکن کاخ سفید شود، رضا پهلوی نامهای سرگشاده به وی درباره آینده روابط با ایران نوشت و از او خواست از تلاش نیروهای اپوزیسیون در داخل و خارج از ایران با هدف یک «فروپاشی کنترل شده و بدون خشونت» برای انتقال قدرت و استقرار یک حکومت دموکرات و سکولار از طریق برگزاری یک انتخابات آزاد و عادلانه کمک کند.
-جمهوری اسلامی با معترضان داخل ایران دست و پنجه نرم میکند. تجمعات و اعتراضات خیابانی به صورت سراسری که محور آن وخیمتر شدن اوضاع اقتصادی و افزایش روزافزون قیمت مواد غذایی و کالاها بود شکل گرفت و خیلی زود به مخالفت با کلّیت رژیم و رهبر جمهوری اسلامی تبدیل شد.
- شاهزاده رضا پهلوی در جهت هدفش برای سرنگونی رژیم آیتاللهها تشیکلاتی به نام «شورای ملّی ایران برای انتخابات آزاد» را رهبری میکند. شورایی متشکل از مخالفان در تبعید که هدفشان بازگرداندن پهلوی به ایران به عنوان پادشاه یا رئیس جمهوری است. این شورا که مثل یک دولت در تبعید عمل میکند مدعیست در بین آزادیخواهانِ داخل و خارج از ایران دهها هزار حامی دارد.
- اما «شورای ملّی مقاومت» نیز خود را یک آلترناتیو میداند و با اینکه به نظر میرسد سازماندهی قویتری دارد اما «سازمان مجاهدین خلق» از مؤسسان آن است.
- تفاوت اصلی این است که «شورای ملّی مقاومت» به فکر برقراری پادشاهی نیست بلکه هدف مورد ادعای آن ایجاد یک «جمهوری» در ایران پس از آیتاللههاست. شاهزاده پهلوی میگوید اگر مردم بخواهند وی با جمهوری مشکلی ندارد.
دوشنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۹ برابر با ۱۶ نوامبر ۲۰۲۰
۳۱ اکتبر شصتمین سالگرد تولد شاهزاده رضا پهلوی بود که تا ۱۹ سالگی در ایران حضور داشت و میراثدار تاج و تخت پادشاهیست.
با شورش در ارتش و تظاهرات عمومی خشونتآمیز در ایران، محمدرضاشاه پهلوی ۱۷ ژانویه ۱۹۷۹ داوطلبانه کشور را ترک گفت و به تبعید رفت. پهلویِ جوان آن زمان در یک پایگاه نظامی تگزاس آمریکا دانشجوی خلبانی هواپیمای جنگنده بود. دو هفته بعد روحالله خمینی پس از ۱۵ سال به ایران بازگشت و کنترل کشور را به دست گرفت و پادشاه پهلوی و فرزندش دیگر قدم به ایران نگذاشتند.

با این حال رضا پهلوی میگوید «هیچوقت ایران را ترک نکردهام.» او میگوید: «ایران زندگی روزمره من و تمام چیزیست که دارم… اگر امروز سوار هواپیما شوم و به تهران باز گردم شانس زنده ماندنم صفر است اما آن لحظه که بتوانم به ایران برگردم با اولین پرواز بازخواهم گشت.»
در ۴۲ سال گذشته هدف او بازگشت به وطن بوده است. پهلوی گرچه با وجود زندگی در غرب دائم با تهدیداتی مثل ترور روبروست اما کمپینهایی مختلفی با هدف ایجاد یک دموکراسی مدرن و لیبرال در ایران بر اساس رعایت حقوق بشر و آزادی و برابری حقوقی به راه انداخته و همواره برای بازگشت به ایران تلاش میکند.
او در جهت هدفش برای سرنگونی رژیم آیتاللهها تشیکلاتی به نام «شورای ملّی ایران برای انتخابات آزاد» را رهبری میکند. شورایی متشکل از مخالفان در تبعید که هدفشان بازگرداندن پهلوی به ایران به عنوان پادشاه یا رئیس جمهوری است. این شورا که مثل یک دولت در تبعید عمل میکند مدعیست در بین آزادیخواهانِ داخل و خارج از ایران دهها هزار حامی دارد.
رضا پهلوی میگوید «این شورا که به صورت یک جنبش زیرزمینی عمل میکند از طریق ارتباطات الکترونیک و یا رو در رو فعالیت میکند و در داخل رژیم ایران نیز حامیانی دارد». او همچنین تأکید کرد «در بین دیپلماتهای سابق، رسانهها، شاخههای نظامی از جمله در سپاه پاسداران طرفدار داریم.»
پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ و قبل از اینکه وی ساکن کاخ سفید شود، رضا پهلوی نامهای سرگشاده به وی درباره آینده روابط با ایران نوشت و تأکید کرد «امروزه مردم ایران، خاورمیانه وجهان متمدن، با تهدید اسلام رادیکال مواجه هستند که ریشههای آن در تفکر «خمینیسم» برآمده از انقلاب ۱۹۷۹ ایران، تئوری صدور انقلاب و اسلامی سیاسی رهبران جمهوری اسلامی ایران نهفته است».
شاهزاده پهلوی آن زمان از ترامپ خواست از تلاش نیروهای اپوزیسیون در داخل و خارج از ایران با هدف یک «فروپاشی کنترل شده و بدون خشونت» برای انتقال قدرت و استقرار یک حکومت دموکرات و سکولار از طریق برگزاری یک انتخابات آزاد و عادلانه کمک کند.
معلوم نیست آیا این درخواست تأثیری بر سیاستهای ترامپ در قبال جمهوری اسلامی ایران داشت یا نه اما حتی وقتی ترامپ بطور یکجانبه از توافق اتمی خارج شد و تحریمهای شدید را علیه رژیم اعمال کرد تأکید داشت که هیچ تصمیمی در مورد تغییر رژیم در ایران ندارد.
در عین حال رژیم ایران پیش از آنهم با مخالفتهای داخلی دست و پنجه نرم میکرد و اعتراضاتی که اغلب به خشونت کشیده شد در جریان بود از جمله تظاهرات پس از اعلام نتیجه انتخابات ۲۰۰۹ که مردم میگفتند در آن تقلّب شده است.
در ژانویه ۲۰۱۸ ایران دوباره آشفته شد. تجمعات و اعتراضات خیابانی به صورت سراسری شکل گرفت که محور آن وخیمتر شدن اوضاع اقتصادی و افزایش روزافزون قیمت مواد غذایی و کالاها بود. این اعتراضات خیلی زود به مخالفت با کلّیت رژیم و بطور مشخص رهبر جمهوری اسلامی تبدیل شد.
بخشی از اعتراضات نتیجهی ماجراجوییهایی رژیم در کشورهای منطقه از جیب مردم ایران بود. از دخالت مستقیم در جنگ داخلی سوریه و پشتیبانی نظامی و لجستیک پرهزینه از حزبالله در سوریه تا حمایت از حوثیها در یمن و گروه حماس در غزه. مبالغ هنگفتی از جیب مردم ایران صرف این ماجراجوییها در منطقه میشد.
تظاهرات سراسری ضد رژیم ایران در ماههای اواخر ۲۰۱۹ و ابتدای سال ۲۰۲۰ آغاز شد و در تابستان همین سال انفجارهای زنجیرهای مشکوک در تأسیسات اتمی و استراتژیک جمهوری اسلامی رخ داد. گرچه تصور میشد رژیم ایران متزلزل شده، اما هیچ نشانهای مبنی بر اینکه در حال از دست دادن قدرت است دیده نشد. «شورای ملّی ایران» نیز که شاهزاده پهلوی آن را رهبری میکند نتوانست از این موقعیت به نفع خود بهره ببرد.
یک مشکل اصلی برای رضا پهلوی و دولت در تبعید او این است که وی تنها مدعی قدرت در ایران دموکراتیک پس از سقوط آیتاللهها نیست. «شورای ملّی مقاومت» (NCRI) نیز که نام آن بطور نگرانکنندهای شبیه «شورای ملّی ایران» است خود را یک آلترناتیو میداند.
در ظاهر به نظر میرسد «شورای ملّی مقاومت» سازماندهی قویتری دارد و گروههای بیشتری نسبت به «شورای ملّی ایران» حامی آن هستند اما نگرانی بیشتر درباره این «شورا» این است که «سازمان مجاهدین خلق» که جمهوری اسلامی آن را یکی از بزرگترین دشمنان خود میداند از مؤسسان «شورای ملّی مقاومت» است.
«شورای ملی مقاومت» در سال ۱۹۸۱ با ۵۶۰ عضو پایهگذاری شد که اغلبشان از اقلیتهای قومی و مذهبی ایران بودند و میگفتند به دنبال ایجاد یک سیستم کثرتگرا، چند حزبی و دموکراتیک در ایران هستند. ۲۵ کمیته این شورا مدعی هستند که در صورت سقوط رژیم کمتر از شش ماه قدرت را به دست گرفته و طی این شش ماه انتخابات آزاد و عادلانه در سطح ملّی برگزار کرده و مجلس مؤسسان را تشکیل خواهند داد.
در هر حال، به نظر میرسد ارتباط اندکی بین این دو شورا وجود دارد که هر دو ظاهرا نتیجه مشترکی را برای ایران دنبال میکنند. تفاوت اصلی این است که «شورای ملّی مقاومت» به فکر برقراری پادشاهی نیست، بلکه هدف مورد ادعای آن ایجاد یک «جمهوری» در ایران پس از آیتاللههاست.
شاهزاده پهلوی میگوید مشکلی با یک نظام «جمهوری» ندارد و فارغ از شکل نظام آیندهی ایران آماده خدمت به کشورش است. او میگوید: «همه میدانند که من میراث پادشاهی را با خود دارم اما اگر کشور برای جمهوری آمادهتر باشد ، حتی بهتر است. عالیست.»
به نظر میرسد، برای رسیدن به هدف مشترک خیلی ضروری باشد که این دو شورا دست به دست هم بدهند و سعی کنند بر سر یک سیاست به توافق و همگرایی برسند.
*منبع: اورشلیم پست
*نویسنده: نویل تیلر
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن